Bedenkingen bij psychisch lijden.

Graag enkele bedenkingen als niet-psychiater in de discussie over euthanasie bij psychisch lijden.

1.       De legaliteit van euthanasie bij psychisch lijden is niet zo vanzelfsprekend. De wet voorziet dat dit psychisch lijden veroorzaakt moet zijn door een ernstige en ongeneeslijke ziekte of ongeval.  “ de [¹ meerderjarige of ontvoogde minderjarige]¹ patiënt zich in een medisch uitzichtloze toestand bevindt van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden dat niet gelenigd kan worden, en dat het gevolg is van een ernstige en ongeneeslijke, door ongeval of ziekte veroorzaakte aandoening”. Die mogelijkheid is m.i. door de wetgever voorzien voor bvb para- of hemiplegiepatiënten die hierdoor ondraaglijk psychisch lijden. Dit betekent alvast dat levensmoeheid (tenzij men het leven als een ongeneeslijke ziekte beschouwt), evenals het psychisch lijden an sich uitgesloten zijn.

2.       In de praktijk lijkt het er meer en meer op dat sommige collega’s en heel wat salonethici van allerlei slag enkel de laatste woorden van artikel 2 van de wet gelezen hebben.  “Voor de toepassing van deze wet wordt onder euthanasie verstaan het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een andere dan de betrokkene, op diens verzoek.” Het is voor hen voldoende dat de patiënt “erom verzoekt”. En dat de papieren in orde zijn. Door het mediatiseren van dergelijke visie merkt men geleidelijk aan een beïnvloeding van de bevolking in dezelfde richting.

3.       Blijkbaar bestaat er, ten minste op politiek gebied, een meerderheid die “zelfbeschikking” primordiaal stelt maar dan toch de verantwoordelijkheid overhevelt naar de artsen.  Zo komen we tot de fundamentele vraag “Is euthanasie een medische akte?” Om een antwoord te formuleren moeten we ons eerst afvragen “Wat is een medische akte?”. Een medische akte kan slechts als zodanig genoemd worden als de eindverantwoordelijkheid en de aansprakelijkheid ervan bij de arts ligt die de akte verricht of laat verrichten. Door de wetgeving hoeft de arts geen rekenschap te geven indien hij euthanasie verricht heeft volgens de wettelijke normen. In die zin is euthanasie geen medische akte.

4.       Toch dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen euthanasie bij de terminale patiënt en bij de niet terminale patiënt. Bij een stervende patiënt die ondraaglijk lijdt, kan de pijnbehandeling uiteindelijk tot de dood leiden en kan euthanasie een onderdeel uitmaken van de medische akte.

5.       Voor euthanasie bij een stervende is er dan ook geen wetgeving nodig: de medische moraal is een omstandigheidsmoraal. Elke medische akte is immers verschillend: de patiënt, de arts, de ziekte, het tijdstip, de omgeving zijn telkens verschillend, ook bij een zelfde patiënt. Daar elke medische akte uniek is, daar elke medische akte een uitzondering is, is het nodig hierin geen wettelijke regels vast te leggen.

6.       Indien onze maatschappij via volksvertegenwoordigers echter oordeelt dat euthanasie bij een niet terminale patiënt wettelijk mogelijk moet zijn, dan dient deze maatschappij de beslissing hierover zelf te nemen en niet door te schuiven naar het medisch korps. De enige mogelijkheid hiervoor is een a priori beslissing van een rechtbank, eventueel na advies van een a-prioricommissie. In dat geval zou de euthanasie nooit mogen uitgevoerd worden door de behandelende arts, wel door een arts aangeduid door de rechtbank uit een lijst van vrijwilligers. Kandidaten hiervoor zijn er genoeg te vinden bij de Leifartsen. Het tarief van hun advies is nu trouwens al vastgelegd op 150€

7.       De discussie rond euthanasie bij psychisch lijden, dient dan ook de discussie rond euthanasie bij niet terminale patiënten te omvatten, zo niet sluit elk betoog hierrond de expliciete aanvaarding in van de wetgeving over niet terminale patiënten.

Als artsen hebben we gekozen om mensen te helpen in hun strijd tegen ziekte. Niet door hen te doden maar door hen te begeleiden en te helpen op de meest humane en menselijke wijze.

Georges Casteur